၄-အသေခ်ၤ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံ (အစ အဆုံး)
ေလးအသေခ်ၤ ေရတြက္ရာ၌ အ႒ကထာက်မ္းမ်ားဝယ္ အဆိုကြဲျပားမႈ မရွိ၍ တေပါင္းျပပါမည္။
ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ရာဝယ္ ဘုရားတဆူႏွင့္ တဆူအၾကား ကာလေရတြက္ရာ၌ အ႒ကထာ(၄)က်မ္း၌ (၄)မ်ိဳး ျဖစ္ေနသည္ဟု ေရွးဦးစြာ မွတ္ပါ။
ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံကို အ႒ကထာတက်မ္းစီ၏ အဆိုအတိုင္း ျပပါမည္။
__________________________________________
အသေခ်ၤယ်ဟူသည္
(၁) တစ္ဂဏန္း၏ ေနာက္၌ သုညတရာ့ေလးဆယ္ (၁၄၀) ရွိေသာ အသေခ်ၤယ်မည္ေသာ ဂဏန္းသခ်ၤာ။
(၂) ေလးအသေခ်ၤႏွင့္ ကမ႓ာတသိန္းစသည္ျဖင့္ ဘုရားေလာင္းတို႔ ပါရမီျဖည့္ဆည္းပူးရာကာလကို သတ္မွတ္ျပေသာ ကမ႓ာအသေခ်ၤ။ (ကမ႓ာေပါင္း ဤ၍ဤမွ်ဟု ေရတြက္မွန္းဆ၍ မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မ်ားေျမာင္ ရွည္လ်ားေသာ အခ်ိန္ကာလကို ကမ႓ာအသေခ်ၤဟု ေခၚသည္)
(၃) တကမ႓ာဟု ေခၚေသာ မဟာကပ္၏ ေလးပုံတပုံျဖစ္ေသာ အသေခ်ၤယ်ကပ္-ဟု အရာဌာနအားေလွ်ာ္စြာ အမ်ိဳးမ်ိဳး သုံးစြဲ ေျပာဆိုသည္။
ဤ၌ ပါရမီျဖည့္ရာကာလကို သတ္မွတ္ျပေသာ ကမ႓ာအသေခ်ၤမ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။
_____________________
ကမ႓ာတသိန္းဟူရာ၌ (၁)အယုကပ္ (၂)အႏၲရကပ္ (၃)အသေခ်ၤယ်ကပ္ (၄)မဟာကပ္တို႔ကို ေရွးဦးစြာ နားလည္ရမည္။
(၁) ကာလအားေလွ်ာ္စြာ သတ္မွတ္ထားေသာ အသက္အပိုင္းအျခားသည္ အာယုကပ္မည္၏။
(၂) အသေခ်ၤအသက္တမ္းမွ တေျဖးေျဖးဆုတ္၍ ဆယ္ႏွစ္တမ္းတိုင္ေအာင္ , ဆယ္ႏွစ္အသက္တမ္းမွ တေျဖးေျဖး တက္၍ အသေခ်ၤယ်အသက္တမ္းတိုင္ေအာင္ေသာ ဆုတ္ကပ္ တက္ကပ္ တစုံသည္ အႏၲရကပ္ တခုမည္၏။
(၃) အႏၲရကပ္ေပါင္း (ဆုတ္ကပ္တက္ကပ္ အစုံေပါင္း) (၆၄)ကပ္ (တနည္း) (၂၀)ကပ္သည္ အသေခ်ၤယ်တကပ္မည္၏။ အသေခ်ၤယ်-ႏွစ္ေပါင္း ဤ၍ဤမွ်ဟု ေရတြက္မွန္းဆ၍ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရွည္လ်ားေသာ ကပၸ-အခ်ိန္ကာလကို အသေခ်ၤယ်ကပၸဟု ေခၚသည္။
(၄) အသေခ်ၤယ်ကပ္ (၄)ကပ္သည္ မဟာကပ္တကပ္(တကမ႓ာ)မည္၏။
မဟာကပ္ေခၚ တကမ႓ာ၏ ကာလပမာဏကား အလ်ားအနံ တယူဇနာရွိေသာ မုံ႔ညႇင္းျဖဴေစ့ပုံမွ အႏွစ္တရာ ျပည့္တိုင္းျပည့္တိုင္း တေစ့တေစ့ယူ၍ ပစ္ေသာ္ မုံ႔ညႇင္းျဖဴေစ့မ်ားသာ ကုန္သြားရာ၏၊ မဟာကပ္ေခၚ တကမ႓ာ၏ အခ်ိန္ကာလကား မကုန္ဆုံးႏိုင္ရာ၊ ဤမွ် ပမာဏရွိ၏။
ယင္းမဟာကပ္ေခၚ တကမ႓ာမ်ိဳး ကမ႓ာတသိန္းဟု ဆိုလိုသည္။
ဤကဲ့သို႔ေသာ ကမ႓ာေပါင္း ဤ၍ဤမွ်ဟု ေရတြက္မွန္းဆ၍ မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မ်ားေျမာင္ ရွည္လ်ားေသာ အခ်ိန္ကာလကို ကမ႓ာအသေခ်ၤဟု ေခၚသည္။
ေလးအသေခ်ၤ ေရတြက္ပုံ
________________________________
(၁) တဏွကၤရာ ေမဓကၤရာ သရဏကၤရာ ဒီပကၤရာ ဘုရား(၄)ဆူေသာ ပြင့္ေသာ ကမ႓ာႏွင့္ ေကာ႑ညဘုရား တဆူပြင့္ေသာ ကမ႓ာ၂ခုတို႔၏ အၾကား၌ တသေခ်ၤ။
အမွာကံ ဘဂဝေတာ အဘိနီဟာရႆ ပုရေတာ ပန တဏွကၤေရာ, ေမဓကၤေရာ, သရဏကၤေရာ, ဒီပကၤေရာတိ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ နိဗၺတၱႎသု။ ေတသံ ဩရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄)
ဒီပကၤရႆ ဘဂဝေတာ အပရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ အတိကၠမိတြာ ေကာ႑ေညာနာမ သတၳာ ဥဒပါဒိ။ (အဘိ၊႒၊၁။၅၆)
တတၳ ဒီပကၤရဒသဗလႆ စ ေကာ႑ညဒသဗလႆ စ အႏၲေရ မဟာကပၸါနံ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုေညာ ေလာေကာ အေဟာသိ, (စရိယ၊႒။၁၅)
(၂) ေကာ႑ညဘုရား တဆူပြင့္ေသာ ကမ႓ာႏွင့္ မဂၤလ သုမန ေရဝတ ေသာဘိတ ဘုရား(၄)ဆူ ပြင့္ေသာ ကမ႓ာတို႔၏ အၾကား၌ တသေခ်ၤ။
အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ေကာ႑ေညာ နာမ ဗုေဒၶါ ဧေကာဝ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸေႏၷာ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄)
တႆ အပရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ အတိကၠမိတြာ ဧကသၼႎေယဝ ကေပၸ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု မဂၤေလာ သုမေနာ ေရဝေတာ ေသာဘိေတာတိ။(အဘိ၊႒၊၁။၅၇)
တထာ ဘဂဝေတာ ေကာ႑ညႆ စ ဘဂဝေတာ မဂၤလႆ စ အႏၲေရ, (စရိယ၊႒။၁၅)
(၃) မဂၤလ သုမန ေရဝတ ေသာဘိတ ဘုရား(၄)ဆူ ပြင့္ေသာ ကမ႓ာႏွင့္ အေနာမဒႆီ ပဒုမ နာရဒ ဘုရား(၃)ဆူ ပြင့္ေသာကမ႓ာ၂ခုတိို႔၏ အၾကား၌ တသေခ်ၤ။
အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန မဂၤေလာ, သုမေနာ, ေရဝေတာ, ေသာဘိေတာတိ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄)
တႆ အပရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ အတိကၠမိတြာ ဧကသၼႎေယဝ ကေပၸ တေယာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု အေနာမဒႆီ, ပဒုေမာ, နာရေဒါတိ။(အဘိ၊႒၊၁။၆၃)
တထာ ဘဂဝေတာ ေသာဘိတႆ စ ဘဂဝေတာ အေနာမဒႆိႆ စ အႏၲေရ, (စရိယ၊႒။၁၅)
(၄) အေနာမဒႆီ ပဒုမ နာရဒ ဘုရား(၃)ပြင့္ေသာကမ႓ာႏွင့္ ပဒုမုတၱရဘုရား (၁)ဆူပြင့္ေသာ ကပ္ကမ႓ာတို႔၏ အၾကား၌ တသေခ်ၤ။
အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ဣေတာ ကပၸသတသဟႆာဓိကႆ အသေခ်ၤယ်ႆ ဥပရိ အေနာမဒႆီ, ပဒုေမာ, နာရေဒါတိ တေယာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄)
အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ဣေတာ ကပၸသတသဟႆာနံ ဥပရိ ပဒုမုတၱေရာ ဘဂဝါ ဧေကာဝ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸေႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၄)
နာရဒဗုဒၶႆ ပန အပရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ အတိကၠမိတြာ ဣေတာ သတသဟႆကပၸမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ဧေကာဝ ပဒုမုတၱေရာ နာမ ဗုေဒၶါ ဥဒပါဒိ။ (အဘိ၊႒၊၁။၆၄)
တထာ ဘဂဝေတာ နာရဒႆ စ ဘဂဝေတာ ပဒုမုတၱရႆ စ အႏၲေရ။ (စရိယ၊႒။၁၅)
ဝုတၱေၪႇတံ ဗုဒၶဝံေသ (ဗု။ ဝံ။ ၂၈။၃, ၄, ၆, ၉) –
ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား၏၎ ေကာ႑ညျမတ္စြာဘုရား၏၎ ထိုဘုရားရွင္တို႔၏ အၾကား၌ ကမ႓ာတို႔ကို ေရတြက္ျခင္းအားျဖင့္ မေရတြက္အပ္ မေရတြက္ႏိုင္ကုန္။ (ဂဏန္းသခ်ၤာအားျဖင့္ ေရတြက္မျပႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မ်ားျပားလွစြာကုန္ေသာ ကမ႓ာတို႔ ျဖစ္ကုန္ ရွိကုန္၏။)
‘‘ဒီပကၤရႆ ဘဂဝေတာ, ေကာ႑ညႆ စ သတၳဳေနာ၊
ဧေတသံ အႏၲရာ ကပၸါ, ဂဏနာေတာ အသခႋယာ။
‘‘ေကာ႑ညႆ အပေရန, မဂၤေလာ နာမ နာယေကာ၊
ေတသမၸိ အႏၲရာ ကပၸါ, ဂဏနာေတာ အသခႋယာ။
‘‘ေသာဘိတႆ အပေရန, အေနာမဒႆီ မဟာယေသာ၊
ေတသမၸိ အႏၲရာ ကပၸါ, ဂဏနာေတာ အသခႋယာ။
‘‘နာရဒႆ ဘဂဝေတာ, ပဒုမုတၱရႆ သတၳဳေနာ၊
ေတသမၸိ အႏၲရာ ကပၸါ, ဂဏနာေတာ အသခႋယာ’’တိ။ (စရိယ၊႒။၁၅)
ဤသို႔ ေရတြက္ျခင္းဂဏန္းသခ်ၤာကို လြန္ကုန္သည္၏အျဖစ္ေၾကာင့္ အသေခ်ၤယ်အျဖစ္ ရွိေသာ္လည္း ေလးပါးကုန္ေသာ ဌာနတို႔၌ မ်ားစြာေသာ ကမ႓ာတို႔၏ ေရတြက္ျခင္းဂဏန္းသခ်ၤာကို လြန္ျခင္းေၾကာင့္ "စတုေရာ စ အသခႋေယ"ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။ သခ်ၤာအထူး၏ အစြမ္းျဖင့္ ေဟာေတာ္မူသည္မဟုတ္ဟု မွတ္ရမည္။
ဧဝံ ဂဏနာတီတတာယ အသေခ်ၤယ်ေတၱပိ စတူသု ဌာေနသု မဟာကပၸါနံ ဂဏနာတိကၠေမန ‘‘စတုေရာ စ အသခႋေယ’’တိ ဝုတၱံ, န သခ်ၤာဝိေသေသနာတိ ေဝဒိတဗၺံ။ (စရိယ၊႒။၁၅)
ထိုေနာင္ တပါးလည္းျဖစ္ကုန္ေသာ ေကာ႑ညဘုရားကို အစျပဳ၍ အစဥ္အားျဖင့္ ပြင့္ကုန္ေသာ ကႆပဘုရားအဆုံးတိုင္ေအာင္ ဘုရားရွင္တို႔သည္ "ဘုရား ျဖစ္လိမ့္မည္"ဟူ၍ ဗ်ာဒိတ္ၾကားၾကကုန္ၿပီ၊ ဤသို႔ မိမိတို႔၏ ေဂါတမဘုရားအေလာင္းေတာ္ ပါရမီေတာ္မ်ား ျဖည့္က်င့္စဥ္ပင္ (၂၄)ဆူကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ ပြင့္ေတာ္မူခဲ့ၾကကုန္ၿပီ။
တေတာ အပေရပိ ေကာ႑ညဘဂဝႏၲံ အာဒႎ ကတြာ အနုကၠေမန ဥပၸႏၷာ ယာဝ ကႆပဒသဗလ ပရိေယာသာနာ သမၼာသမၺဳဒၶါ မဟာသတၱံ ‘‘ဗုေဒၶါ ဘဝိႆတီ’’တိ ဗ်ာကရႎသု။ ဣတိ အမွာကံ ေဗာဓိသတၱႆ ပါရမိေယာ ပူေရႏၲေႆဝ စတုဝီသတိ သမၼာသမၺဳဒၶါ ဥပၸႏၷာ။ (စရိယ၊႒။၁၅)
ဒီပကၤရာဘုရား ပြင့္ရာကမ႓ာ၌ တပါးကုန္ေသာ ဘုရားသုံးဆူတို႔သည္လည္း ပြင့္ၾကကုန္ေသး၏၊ ထိုတဏွကၤရစေသာ ဘုရားရွင္တို႔၏ အထံ၌ ေဂါတမဘုရားေလာင္းအား ဗ်ာဒိတ္ၾကားျခင္း မျဖစ္ခဲ့။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုတဏွကၤရစေသာ သုံးပါးကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ကို ဤအရာ၌ မယူ။
ယသၼႎ ပန ကေပၸ ဒီပကၤရဒသဗေလာ ဥဒပါဒိ, တသၼႎ အေညပိ တေယာ ဗုဒၶါ အေဟသုံ။ ေတသံ သႏၲိေက ေဗာဓိသတၱႆ ဗ်ာကရဏံ နာေဟာသိ, တသၼာ ေတ ဣဓ န ဂဟိတာ။ (စရိယ၊႒။၁၅)
ေရွးအ႒ကထာ၌ ထိုတဏွကၤရစေသာ ဘုရားရွင္တို႔ ပြင့္ရာကမ႓ာမွ စ၍ အလုံးစုံကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ကို ျပျခင္းငွာ ေအာက္ပါဂါထာစကားမ်ားကို ဆိုထားသည္။
ေပါရာဏ႒ကထာယံပန တမွာ ကပၸါ ပ႒ာယ သဗၺဗုေဒၶ ဒေႆတုံ ဣဒံ ဝုတၱံ –
‘‘တဏွကၤေရာ ေမဓကၤေရာ, အေထာပိ သရဏကၤေရာ၊
ဒီပကၤေရာ စ သမၺဳေဒၶါ, ေကာ႑ေညာ ဒြိပဒုတၱေမာ။
‘‘မဂၤေလာ စ သုမေနာ စ, ေရဝေတာ ေသာဘိေတာ မုနိ၊
အေနာမဒႆီ ပဒုေမာ, နာရေဒါ ပဒုမုတၱေရာ။
‘‘သုေမေဓာ စ သုဇာေတာ စ, ပိယဒႆီ မဟာယေသာ၊
အတၳဒႆီ ဓမၼဒႆီ, သိဒၶေတၳာ ေလာကနာယေကာ။
‘‘တိေႆာ ဖုေႆာ စ သမၺဳေဒၶါ, ဝိပႆီ သိခိ ေဝႆဘူ၊
ကကုသေႏၶာ ေကာဏာဂမေနာ, ကႆေပါ စာပိ နာယေကာ။
‘‘ဧေတ အေဟသုံ သမၺဳဒၶါ, ဝီတရာဂါ သမာဟိတာ၊
သတရံသီဝ ဥပၸႏၷာ, မဟာတမဝိေနာဒနာ၊
ဇလိတြာ အဂၢိကၡႏၶာဝ, နိဗၺဳတာ ေတ သသာဝကာ’’တိ။ (ဇာ။ အ႒။ ၁။ဒူေရနိဒါနကထာ၊ အပ။ အ႒။ ၁။ဒူေရနိဒါနကထာ)၊ (စရိယ၊႒။၁၅)
သုညကပ္ကမ႓ာ အသုညကပ္ကမ႓ာ-ဟု ကပ္ကမ႓ာ(၂)မ်ိဳး
သုညကမ႓ာ၌ ဘုရား ပေစၥကဗုဒၶါ စၾကဝေတးမင္းတို႔ မျဖစ္ထြန္း မေပၚေပါက္ကုန္ရကား ဂုဏဝႏၲ-ဂုဏ္ရွိေသာဘုရားစေသာပုဂၢဳိလ္တို႔မွ ဆိတ္သုဥ္းသည္၏အျဖစ္ေၾကာင့္ သုညကပၸ-သုညကပ္ကမ႓ာ-ဂုဏ္ရွိေသာဘုရားစေသာပုဂၢဳိလ္တို႔မွ ဆိတ္သုဥ္းေသာကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။
ဒုဝိေဓာ ဟိ ကေပၸါ သုညကေပၸါ အသုညကေပၸါ စာတိ။ တတၳ သုညကေပၸ ဗုဒၶပေစၥကဗုဒၶ စကၠဝတၱိ ေနာ န ဥပၸဇၨႏၲိ။ တသၼာ ဂုဏဝႏၲပုဂၢလသုညတၱာ ‘‘သုညကေပၸါ’’ တိ ဝုစၥတိ။ (ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၇)
သာရကပ္ကမ႓ာ မ႑ကပ္ကမ႓ာ ဝရကပ္ကမ႓ာ သာရမ႑ကပ္ကမ႓ာ ဘဒၵကပ္ကမ႓ာ-ဟု အသုညကပ္ကမ႓ာ(၅)မ်ိဳး။
ဂုဏ္တည္းဟူေသာ အႏွစ္သာရမွ ကင္းေသာ ကပ္ကမ႓ာ၌ ဂုဏ္အႏွစ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ တဆူတည္းေသာ ဘုရားရွင္ ထင္ရွားပြင့္ထြန္းျဖစ္ေပၚျခင္းေၾကာင့္ (ဘုရားတဆူ ပြင့္ရာကပ္ကမ႓ာကို) သာရကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။
အသုညကေပၸါ ပၪၥဝိေဓာ – သာရကေပၸါ မ႑ကေပၸါ ဝရကေပၸါ သာရမ႑ကေပၸါ ဘဒၵကေပၸါတိ။ တတၳ ဂုဏသာရရဟိေတ ကေပၸ ဂုဏသာ႐ုပၸါဒကႆ ဂုဏသာရဇနနႆ ဧကႆ သမၼာသမၺဳဒၶႆ ပါတုဘာေဝန ‘‘သာရကေပၸါ’’ တိ ဝုစၥတိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၇)
ဂုဏ္တည္းဟူေသာ အႏွစ္သာရမွ ကင္းေသာ ကပ္ကမ႓ာ၌ ဂုဏ္အႏွစ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ကုန္သာ ႏွစ္ဆူကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ ထင္ရွားပြင့္ထြန္းျဖစ္ေပၚျခင္းေၾကာင့္ (ဘုရားႏွစ္ဆူ ပြင့္ရာကပ္ကမ႓ာကို) မ႑ကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။
ယသၼႎ ပန ကေပၸ ေဒြ ေလာကနာယကာ ဥပၸဇၨႏၲိ, ေသာ ‘‘မ႑ကေပၸါ’’ တိ ဝုစၥတိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၇)
ဂုဏ္တည္းဟူေသာ အႏွစ္သာရမွ ကင္းေသာ ကပ္ကမ႓ာ၌ ဂုဏ္အႏွစ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ကုန္သာ သုံးဆူကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ ထင္ရွားပြင့္ထြန္းျဖစ္ေပၚကုန္၏၊
ထိုဘုရားရွင္တို႔တြင္ ပဌမပြင့္ေသာ ဘုရားရွင္သည္ ဒုတိယပြင့္မည့္ဘုရားေလာင္းကို ဗ်ာဒိတ္စကား ေျပာၾကား၏၊ ဒုတိယပြင့္ေသာ ဘုရားရွင္သည္ တတိယပြင့္မည့္ ဘုရားေလာင္းကို ဗ်ာဒိတ္စကား ေျပာၾကား၏၊
ထိုသို႔ ဗ်ာဒိတ္စကား ေျပာၾကားရာ၌ ဝမ္းေျမာက္ေသာစိတ္ႏွလုံးရွိကုန္ေသာ လူတို႔သည္ ကိုယ္တိုင္ ေတာင့္တအပ္ေသာ ဆုထူးဆုျမတ္ကို ေတာင္းျခင္း(ပန္ဆင္ျခင္း)၏အစြမ္းျဖင့္ လိုလားေတာင့္တၾက ကုန္၏၊ ထို႔ေၾကာင့္ (ဘုရားသုံးဆူ ပြင့္ရာကပ္ကမ႓ာကို) ဝရကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။
ယသၼႎ ကေပၸ တေယာ ဗုဒၶါ ဥပၸဇၨႏၲိ, ေတသု ပဌေမာ ဒုတိယံ ဗ်ာကေရာတိ, ဒုတိေယာ တတိယႏၲိ, တတၳ မနုႆာ ပမုဒိတဟဒယာ အတၱနာ ပတၳိတပဏိဓာနဝေသန ဝရယႏၲိ။ တသၼာ ‘‘ဝရကေပၸါ’’ တိ ဝုစၥတိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၇)
ဘုရားေလးဆူပြင့္ရာ ကပ္ကမ႓ာကို ေရွးျဖစ္ေသာ သာရကပ္ကမ႓ာ မ႑ကပ္ကမ႓ာထက္ သာလြန္ ထူးကဲသည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္၎ သာလြန္ေသာဂုဏ္အႏွစ္ရွိသည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္၎ သာရမ႑ကပ္ကမ႓ာဟု ေခၚသည္။
ယတၳ ပန ကေပၸ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဥပၸဇၨႏၲိ, ေသာ ပုရိမကပၸေတာ ဝိသိ႒တရတၱာ သာရတရတၱာ ‘‘သာရမ႑ကေပၸါ’’ တိ ဝုစၥတိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၈)
ဂုဏ္တည္းဟူေသာ အႏွစ္သာရမွ ကင္းေသာ ကပ္ကမ႓ာ၌ ဂုဏ္အႏွစ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ကုန္သာ ငါးဆူကုန္ေသာ ဘုရားရွင္တို႔ ထင္ရွားပြင့္ထြန္းျဖစ္ေပၚကုန္၏၊ ထိုဘုရားငါးဆူ ပြင့္ရာကပ္ကမ႓ာကို ဘဒၵကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။
ထိုဘုရားငါးဆူ ပြင့္ရာ ဘဒၵကပ္ကမ႓ာသည္ အလြန္ရခဲ၏။ ထိုဘုရားငါးဆူ ပြင့္ရာ ဘဒၵကပ္ကမ႓ာ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ သတၱဝါတို႔သည္ မ်ားျပားေကာင္းျမတ္ေသာ ခ်မ္းသာသုခ ရွိၾကကုန္၏။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တိဟိတ္ပဋိသေႏၶရွိၾကကုန္ျငား တိဟိတ္သားတို႔သည္ ကိေလသာကုန္ခမ္း (ရဟႏၲာျဖစ္) ၾကကုန္၏။ ဉာဏ္ကင္းေသာ ဒြိဟိတ္ပဋိသေႏၶရွိၾကကုန္ျငား ဒြိဟိတ္သားတို႔သည္ သုဂတိဘုံဌာနသို႔ ေရာက္ၾကကုန္၏။ အဟိတ္ပဋိသေႏၶရွိၾကကုန္ျငား အဟိတ္သားတို႔သည္ (အေလာဘအေဒါသအေမာဟဟူေသာ) ေကာင္းျမတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားကို ရၾကကုန္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုဘုရားငါးဆူ ပြင့္ရာကပ္ကမ႓ာကို ဘဒၵကပ္ကမ႓ာ-ဟု ေခၚသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ‘‘အသုညကေပၸါ ပၪၥဝိေဓာ’’စသည္ကို ဆိုသည္။
ယသၼႎ ကေပၸ ပၪၥ ဗုဒၶါ ဥပၸဇၨႏၲိ, ေသာ ‘‘ဘဒၵကေပၸါ’’တိ ဝုစၥတိ။ ေသာ ပန အတိဒုလႅေဘာ။ တသၼႎ ပန ကေပၸ ေယဘုေယ်န သတၱာ ကလ်ာဏသုခဗဟုလာ ေဟာႏၲိ။ ေယဘုေယ်န တိေဟတုကာ ကိေလသကၡယံ ကေရာႏၲိ, ဒုေဟတုကာ သုဂတိဂါမိေနာ ေဟာႏၲိ, အေဟတုကာ ေဟတုံ ပဋိလဘႏၲိ။ တသၼာ ေသာ ကေပၸါ ‘‘ဘဒၵကေပၸါ’’တိ ဝုစၥတိ။ ေတန ဝုတၱံ – ‘‘အသုညကေပၸါ ပၪၥဝိေဓာ’’တိအာဒိ။
ေရွးပညာရွိတို႔သည္ "သာရကပ္ကမ႓ာ၌ ဘုရားတဆူ ပြင့္၏၊ မ႑ကပ္ကမ႓ာ၌ ဘုရား ႏွစ္ဆူ ပြင့္၏၊ ဝရကပ္ကမ႓ာ၌ ဘုရားသုံးဆူ ပြင့္၏၊ သာရမ႑ကပ္ကမ႓ာ၌ ဘုရားေလးဆူ ပြင့္၏၊ ဘဒၵကပ္ကမ႓ာ၌ ဘုရားငါးဆူ ပြင့္၏၊ ဘုရားငါးဆူထက္ ပိုလြန္ကာ ဘုရားမပြင့္။ (တကမ႓ာအတြင္း၌ ဘုရားေျခာက္ဆူ ခုႏွစ္ဆူ စသည္ ပြင့္႐ိုးမရွိ။ အလြန္ဆုံး ငါးဆူသာ ပြင့္သည္ဟူလို)-ဟု ဆိုထားသည္။
ဝုတၱေၪႇတံ ေပါရာေဏဟိ –
‘‘ဧေကာ ဗုေဒၶါ သာရကေပၸ, မ႑ကေပၸ ဇိနာ ဒုေဝ၊
ဝရကေပၸ တေယာ ဗုဒၶါ, သာရမေ႑ စတုေရာ ဗုဒၶါ၊
ပၪၥ ဗုဒၶါ ဘဒၵကေပၸ, တေတာ နတၳာဓိကာ ဇိနာ’’တိ။
ပဒုမုတၱရဘုရားပြင့္ရာ ကပ္ကမ႓ာသည္ (တဆူတည္းသာ ပြင့္ေသာေၾကာင့္) သာရကပ္ကမ႓ာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဂုဏ္ထူးဝိေသသႏွင့္ ျပည့္စုံရကား မ႑ကပ္ကမ႓ာႏွင့္ တူေသာေၾကာင့္ "မ႑ကပ္ကမ႓ာ"-ဟု အ႒ကထာ၌ ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
ယသၼႎ ပန ကေပၸ ပဒုမုတၱရဒသဗေလာ ဥပၸဇၨိ, ေသာ သာရကေပၸါပိ သမာေနာ ဂုဏသမၸတၱိယာ မ႑ကပၸသဒိသတၱာ ‘‘မ႑ကေပၸါ’’ တိ ဝုေတၱာ။ (ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၈)
တဆူ သာရ၊ ႏွစ္ မ႑၊ ဝရ သုံးဆူသာ။
သာရမ႑၊ ေလးဆူျပ၊ ပၪၥ ဘဒၵကာ။
တဆူေသာ္မွ်၊ မပြင့္က၊ သုည ကပ္ကမ႓ာ။
_______________________________________
၄-အသေခ်ၤႏွင့္ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံ (ဒီဃနိကာယ္အ႒ကထာ အလို)
ငါတို႔ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား၏ ဘုရားဆုေတာင္းမႈ၏ ေရွ႕အဖို႔၌ တဏွကၤရ ေမဓကၤရ သရဏကၤရ ဒီပကၤရဟူေသာ ဘုရားေလးဆူတို႔ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ ပြင့္ၾကကုန္ၿပီ၊ ထိုဘုရားရွင္တို႔၏ ဤမွာဘက္အဖို႔၌ တခုေသာ အသေခ်ၤယ်ကာလပတ္လုံး ဘုရားရွင္တို႔မွ ကင္းဆိတ္သည္သာ ျဖစ္၏၊ သုညကမ႓ာေတြ ျဖစ္ၾကသည္၊
(၁) အမွာကံ ဘဂဝေတာ အဘိနီဟာရႆ ပုရေတာ ပန တဏွကၤေရာ, ေမဓကၤေရာ, သရဏကၤေရာ, ဒီပကၤေရာတိ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ နိဗၺတၱႎသု။ ေတသံ ဩရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
အသေခ်ၤယ်ကပ္ (သုညကမ႓ာ)၏ အဆုံး၌ ေကာ႑ညဘုရားတဆူသာ တခုေသာကမ႓ာ၌ ပြင့္ေတာ္မူ၏၊ ထိုေနာင္မွလည္း အသေခ်ၤယ်ကာလပတ္လုံး ဘုရားရွင္တို႔မွ ကင္းဆိတ္သည္သာ ျဖစ္၏၊ သုညကမ႓ာေတြ ျဖစ္ၾကသည္၊
(၂) အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ေကာ႑ေညာ နာမ ဗုေဒၶါ ဧေကာဝ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸေႏၷာ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
အသေခ်ၤယ်ကပ္ (သုညကမ႓ာ)၏ အဆုံး၌ မဂၤလ သုမန ေရဝတ ေသာဘိတ ဟူကုန္ေသာ ေလးဆူေသာ ဘုရားရွင္တို႔ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ ပြင့္ေတာ္မူကုန္၏၊ ထိုေနာင္မွလည္း အသေခ်ၤယ်ကာလပတ္လုံး ဘုရားရွင္တို႔မွ ကင္းဆိတ္သည္သာ ျဖစ္၏၊ သုညကမ႓ာေတြ ျဖစ္ၾကသည္၊
(၃) အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန မဂၤေလာ, သုမေနာ, ေရဝေတာ, ေသာဘိေတာတိ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
အသေခ်ၤယ်ကပ္ (သုညကမ႓ာ)၏ အဆုံး၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာတသိန္း အလြန္ရွိေသာ အသေခ်ၤယ်၏ အထက္၌ အေနာမဒႆီ ပဒုမ နာရဒဟူကုန္ေသာ ဘုရားသုံးဆူတို႔ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ ပြင့္ေတာ္မူၾကကုန္၏။ ထိုေနာင္မွလည္း အသေခ်ၤယ်ကာလပတ္လုံး ဘုရားရွင္တို႔မွ ကင္းဆိတ္သည္သာ ျဖစ္၏၊ သုညကမ႓ာေတြ ျဖစ္ၾကသည္၊
(၄) အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ဣေတာ ကပၸသတသဟႆာဓိကႆ အသေခ်ၤယ်ႆ ဥပရိ အေနာမဒႆီ, ပဒုေမာ, နာရေဒါတိ တေယာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။ တေတာပိ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶသုညေမဝ အေဟာသိ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
(၅) အသေခ်ၤယ်ကပ္၏ အဆုံး၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာတသိန္းအထက္၌ ပဒုမုတၱရဘုရားတဆူသာ တခုေသာကမ႓ာ၌ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
အသေခ်ၤယ်ကပၸပရိေယာသာေန ပန ဣေတာ ကပၸသတသဟႆာနံ ဥပရိ ပဒုမုတၱေရာ ဘဂဝါ ဧေကာဝ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸေႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
(၆) ထိုပဒုမုတၱရဘုရားပြင့္ရာကမ႓ာ၏ ဤမွာဘက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာသုံးေသာင္းအထက္၌ သုေမဓဘုရား သုဇာတဘုရားဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
တႆ ဩရဘာေဂ ဣေတာ တႎသကပၸသဟႆာနံ ဥပရိ သုေမေဓာ, သုဇာေတာတိ ေဒြ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၄။)
(၇) ‘‘ဣေတာ တႎသကပၸသဟႆာနံ ဥပရိ’’ဟူေသာ အ႒ကထာပါဌ္ျဖင့္ ပဒုမုတၱရဘုရားႏွင့္ သုေမဓဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၆၉၉၉၉)ကမ႓ာတို႔သည္ ဘုရားမွ ဆိတ္သုဥ္းကုန္သည္ (သုညကမ႓ာတို႔)ဟု ျပသည္။
‘‘ဣေတာ တႎသကပၸသဟႆာနံ ဥပရီ’’တိ ဧေတန ပဒုမုတၱရႆ ဘဂဝေတာ, သုေမဓႆ စ ဘဂဝေတာ အႏၲေရ ဧကူနသတၱတိကပၸသဟႆာနိ ဗုဒၶသုညာနိ အေဟသုႏၲိ ဒေႆတိ။(ဒီ၊ဋီ၊၂။၆)
(၈) ထိုသုေမဓဘုရား သုဇာတဘုရား ပြင့္ရာကမ႓ာမွ ဤမွာဘက္အဖို႔၌ ကမ႓ာေပါင္း (၁၈၀၀၀)တို႔၏ အထက္၌ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီ ဟူကုန္ေသာ ဘုရားသုံးဆူတို႔ ကမ႓ာတခု၌ ပြင့္ေတာ္မူကုန္၏။
တေတာ ဩရဘာေဂ ဣေတာ အ႒ာရသႏၷံ ကပၸသဟႆာနံ ဥပရိ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီတိ တေယာ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။ (ဒီ၊႒၊၂။၄-၅။)
(၉) ‘‘ဣေတာ အ႒ာရသႏၷံ ကပၸသဟႆာနံ ဥပရိ’’ဟူေသာ အ႒ကထာပါဌ္ျဖင့္ သုဇာတဘုရားႏွင့္ ပိယဒႆီဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၁၁၉၉၉)ကမ႓ာတို႔သည္ ဘုရားမွ ဆိတ္သုဥ္းကုန္သည္ (သုညကမ႓ာတို႔)ဟု ျပသည္။
‘‘ဣေတာ အ႒ာရသႏၷံ ကပၸသဟႆာနံ ဥပရီ’’တိ ဣမိနာ သုဇာတႆ ဘဂဝေတာ, အတၳဒႆိႆ စ ဘဂဝေတာ အႏၲေရ ဧေကႏူနာနိ ဒြါဒသကပၸသဟႆာနိ ဗုဒၶသုညာနိ အေဟသုႏၲိ ဒေႆတိ။(ဒီ၊ဋီ၊၂။၆)
(၁၀) ထိုမွ ေနာက္၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၄)ကမ႓ာ၌ သိဒၶတၳဘုရားတဆူ ကမ႓ာတခု၌ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
အထ ဣေတာ စတုနဝုတိကေပၸ သိဒၶေတၳာ နာမ ဗုေဒၶါ ဧေကာဝ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸေႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၅။)
(၁၁) ‘‘ဣေတာ စတုနဝုေတ ကေပၸ’’ဟူေသာ အ႒ကထာပါဌ္ျဖင့္ ဓမၼဒႆီဘုရားႏွင့္ သိဒၶတၳဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၁၇၉၀၆)ကမ႓ာတို႔သည္ ဘုရားမွ ဆိတ္သုဥ္းကုန္သည္ (သုညကမ႓ာတို႔)ဟု ျပသည္။
‘‘ဣေတာ စတုနဝုေတ ကေပၸ’’တိ ဣမိနာ ဓမၼဒႆိႆ ဘဂဝေတာ, သိဒၶတၳႆ စ ဘဂဝေတာ အႏၲေရ ဆာဓိကနဝသတုတၱရာနိ သတၱရသကပၸသဟႆာနိ ဗုဒၶသုညာနိ အေဟသုႏၲိ ဒေႆတိ။(ဒီ၊ဋီ၊၂။၆)
(၁၂) ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၂)ကမ႓ာ၌ တိႆ ဖုႆ ဘုရားႏွစ္ဆူ ကမ႓ာတခု၌ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
ဣေတာ ေဒြ နဝုတိကေပၸ တိေႆာ, ဖုေႆာတိ ေဒြ ဗုဒၶါ ဧကသၼႎ ကေပၸ ဥပၸႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၅။)
(၁၃) ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၁)ကမ႓ာ၌ ဝိပႆီဘုရားတဆူ ကမ႓ာတခု၌ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
ဣေတာ ဧကနဝုတိကေပၸ ဝိပႆီ ဘဂဝါ ဥပၸေႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၅။)
(၁၄) ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၃၁)ကမ႓ာ၌ သိခီ ေဝႆဘူ ဘုရားႏွစ္ဆူ ကမ႓ာတခု၌ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
ဣေတာ ဧကတႎေသ ကေပၸ သိခီ, ေဝႆဘူတိ ေဒြ ဗုဒၶါ ဥပၸႏၷာ။(ဒီ၊႒၊၂။၅။)
(၁၅) ‘‘ဧကတႎေသ ကေပၸ’’ဟူေသာ အ႒ကထာပါဌ္ျဖင့္ ဝိပႆီဘုရားႏွင့္ သိခီဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၆၀)တို႔သည္ ဘုရားမွ ဆိတ္သုဥ္းကုန္သည္ (သုညကမ႓ာတို႔)ဟု ျပသည္။
‘‘ဧကတႎေသ ကေပၸ’’တိ ဣမိနာ ဝိပႆိႆ ဘဂဝေတာ, သိခိႆ စ ဘဂဝေတာ အႏၲေရ သ႒ိ ကပၸါနိ ဗုဒၶသုညာနိ အေဟသုႏၲိ ဒေႆတိ။(ဒီ၊ဋီ၊၂။၆)
(၁၆) ဤဘဒၵကမ႓ာ၌ ကကုသႏၶ ေကာဏာဂမန ကႆပ ေဂါတမ ဟူေသာ ဘုရားေလးဆူ ပြင့္ေတာ္မူခဲ့သည္၊ ေမေတၱယ်ဘုရားသည္ ပြင့္ေတာ္မူလတၱံ႕။
ဣမသၼႎ ဘဒၵကေပၸ ကကုသေႏၶာ, ေကာဏာဂမေနာ, ကႆေပါ, ေဂါတေမာ အမွာကံ သမၼာသမၺဳေဒၶါတိ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ ဥပၸႏၷာ, ေမေတၱေယ်ာ ဥပၸဇၨိႆတိ။ (ဒီ၊႒၊၂။၅။)
(၁၇) အလုံးစုံလည္း ျဖစ္ကုန္ေသာ ထိုကမ႓ာတို႔သည္ ပဒုမုတၱရဘုရား၏ ဤမွာဘက္၌ သုေမဓဘုရား အစရွိသည္တို႔ျဖင့္ ပြင့္ထြန္းရာကမ႓ာတို႔ႏွင့္ အတူတကြ ေပါင္းအပ္ကုန္သည္ ရွိေသာ္ ကမ႓ာတသိန္းတို႔ ျဖစ္ကုန္၏။
ယင္းကမ႓ာတို႔၌ မဟာသာဝကစေသာ ပုဂၢဳိလ္ထူးတို႔သည္ ဝဋ္မွကင္းရာ နိဗၺာန္၏ အားႀကီးေသာ မွီရာအေၾကာင္းျဖစ္ကုန္ေသာ ကုသိုလ္တို႔ကို ဆည္းပူးၾကကုန္၏။
ဘုရားတို႔မွ ဆိတ္သုဥ္းရာ သုညကမ႓ာတို႔၌ေသာ္လည္း ပေစၥကဗုဒၶါတို႔သည္ ပြင့္ထြန္းၾကကုန္၍ ထိုမဟာသာဝကစေသာ ေယာက္်ားအထူးတို႔၏ ကုသိုလ္အယဥ္အဆင့္ဆင့္ ႀကီးပြားတိုးတက္ျခင္း၏ အေၾကာင္းျဖစ္ၾကကုန္၏။
ေတ သေဗၺပိ ပဒုမုတၱရႆ ဘဂဝေတာ ဩရံ သုေမဓာဒီဟိ ဥပၸႏၷကေပၸဟိ သဒၶႎ သေမာဓာနိယမာနာ သတသဟႆာ ကပၸါ ေဟာႏၲိ, ယတၳ မဟာသာဝကာဒေယာ (ေထရဂါ။ အ႒။ ၂။၂၁ ဝဂႌသေတၳရဂါထာဝဏၰနာ) ဝိဝ႗ဴ ပနိႆယာနိ ကုသလာနိ သမ႓ရႎသု။ ဗုဒၶသုေညပိ ေလာေက ပေစၥကဗုဒၶါ ဥပၸဇၨိတြာ ေတသံ ပုရိသဝိေသသာနံ ပုညာဘိသႏၵာဘိဗုဒၶိယာ ပစၥယာ ေဟာႏၲိ။ (ဒီ၊ဋီ၊၂။၆)
_________________________________
၄-အသေခ်ၤႏွင့္ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံ
(စရိယာပိဋကအ႒ကထာအလို)
(၁) ပဒုမုတၱရဘုရားႏွင့္ သုေမဓဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၃၀၀၀၀)
ယသၼာ ပန ပဒုမုတၱရဒသဗလႆ စ သုေမဓဒသဗလႆ စ အႏၲေရ တႎသကပၸသဟႆာနိ,
(၂) သုဇာတဘုရားႏွင့္ ပိယဒႆီဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၆၉၈၈၂)
သုဇာတဒသဗလႆ စ ပိယဒႆီဒသဗလႆ စ အႏၲေရ နဝသဟႆာဓိကာနံ ကပၸါနံ သ႒ိသဟႆာနိ ဒြါသီတုတၱရာနိ အ႒ စ သတာနိ,
(၃) ဓမၼဒႆီဘုရားႏွင့္ သိဒၶတၳဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၂၀)
ဓမၼဒႆီဒသဗလႆ စ သိဒၶတၳဒသဗလႆ စ အႏၲေရ ဝီသတိ ကပၸါ,
(၄) သိဒၶတၳဘုရားႏွင့္ တိႆဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာ (၁)
သိဒၶတၳဒသဗလႆ စ တိႆဒသဗလႆ စ အႏၲေရ ဧေကာ (စရိယ၊႒။၁၅) ကေပၸါ,
(၅) ဝိပႆီဘုရားႏွင့္ သိခီဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၆၀)
ဘဂဝေတာ ဝိပႆိႆ စ ဘဂဝေတာ သိခိႆ စ အႏၲေရ သ႒ိ ကပၸါ,
(၆) ေဝႆဘူဘုရားႏွင့္ ကကုသႏၶဘုရား၏ အၾကား၌ ကမ႓ာေပါင္း (၃၀)
ဘဂဝေတာ စ ေဝႆဘုႆ ဘဂဝေတာ စ ကကုသႏၶႆ အႏၲေရ တႎသ ကပၸါ,
(၇) ဤသို႔ ပဒုမုတၱရဘုရား ပြင့္ရာကမ႓ာမွ စ၍ ေအာက္၌ ထိုထိုဘုရားရွင္တို႔၏ ပြင့္ရာကမ႓ာတို႔ႏွင့္၎ ဤဘဒၵကမ႓ာႏွင့္၎ အတူတကြ ကမ႓ာတသိန္းတည္း။ ထိုကမ႓ာတသိန္းတို႔ကို ရည္ရြယ္၍ "ကေပၸ စ သတသဟေႆ"ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။
ဣတိ ပဒုမုတၱရဒသဗလႆ ဥပၸႏၷကပၸေတာ ပ႒ာယ ေဟ႒ာ ေတသံ ေတသံ ဗုဒၶါနံ ဥပၸႏၷကေပၸဟိ ဣမိနာ စ ဘဒၵကေပၸန သဒၶႎ သတသဟႆမဟာကပၸါ။ ေတ သႏၶာယ ဝုတၱံ ‘‘ကေပၸ စ သတသဟေႆ’’တိ။ (စရိယ၊႒။၁၆)
(ပဒုမုတၱရဘုရား ပြင့္ရာကမ႓ာ သို႔မဟုတ္ ဤဘဒၵကမ႓ာ တခုခု မပါဘဲ ေရတြက္မွသာ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္၍ ရသည္၊ ၂ခုစလုံး ေရတြက္ပါက တကမ႓ာပိုေနသည္။)
_______________________________________
၄-အသေခ်ၤႏွင့္ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံ
(ဗုဒၶဝံသအ႒ကထာအလို)
(၁) နာရဒဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)မွ ေနာက္၌ မေရတြက္ႏိုင္ကုန္ေသာ ကမ႓ာအသေခ်ၤတို႔ လြန္ကုန္ၿပီး လတ္ေသာ္ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာတသိန္းအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ မာရ္ငါးပါး ေအာင္ေတာ္ မူၿပီးေသာ ခ်အပ္ၿပီးေသာ ဝန္ရွိေတာ္မူေသာ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ကဲ့သို႔ သမာဓိစေသာ အႏွစ္ရွိေသာ သံသရာ၌ က်င္လည္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေသာ သတၱဝါတို႔၏ အႏွစ္သဖြယ္ ျဖစ္ေတာ္မူေသာ အလလုံးစုံေသာ ေလာကုတၱရာတရား ရွိေတာ္မူေသာ ပဒုမုတၱရဘုရား ပြင့္ေတာ္မူ၏။
နာရဒဗုဒၶႆ သာသနံ နဝုတိဝႆသဟႆာနိ ပဝတၱိတြာ အႏၲရဓာယိ။ ေသာ စ ကေပၸါ ဝိနႆိတၳ။ တေတာ ပရံ ကပၸါနံ အသေခ်ၤယ်ံ ဗုဒၶါ ေလာေက န ဥပၸဇၨႎသု။ ဗုဒၶသုေညာ ဝိဂတဗုဒၶါေလာေကာ အေဟာသိ။ တေတာ ကေပၸသု စ အသေခ်ၤေယ်သု ဝီတိဝေတၱသု ဣေတာ ကပၸသတသဟႆမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ဧေကာ ဝိဇိတမာေရာ ဩဟိတဘာေရာ ေမ႐ုသာေရာ အသံသာေရာ သတၱသာေရာ သဗၺေလာကုတၱေရာ ပဒုမုတၱေရာ နာမ ဗုေဒၶါ ေလာေက ဥဒပါဒိ။ (ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၂၆)
(၂) ပဒုမုတၱရဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံဝင္လတ္ေသာ္ ပဒုမုတၱရဘုရား၏ သာသနာ ကြယ္ပလတ္ေသာ္ ကမ႓ာေပါင္း (၇)ေသာင္းပတ္လုံး ဘုရားရွင္တို႔ မပြင့္ထြန္းၾကကုန္၊ ဘုရားတို႔မွ ဆိတ္သုဥ္းကုန္၏၊ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ စ၍ ကမ႓ာေပါင္း(၃)ေသာင္းတို႔၏ အထက္ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ သုေမဓဘုရား သုဇာတဘုရားဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
ပဒုမုတၱေရ ပန သမၼာသမၺဳေဒၶ ပရိနိဗၺဳေတ သာသေနပိႆ အႏၲရဟိေတ သတၱတိကပၸသဟႆာနိ ဗုဒၶါ နုပၸဇၨႎသု, ဗုဒၶသုညာနိ အေဟသုံ။ ဣေတာ ပ႒ာယ တႎသကပၸသဟႆာနံ မတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ သုေမေဓာ သုဇာေတာ စာတိ ေဒြ သမၼာသမၺဳဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၃၄)
(၃) သုဇာတဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာေပါင္း (၁၈၀၀)တို႔၏ အထက္ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီဟူကုန္ေသာ ဘုရားသုံးဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
သုဇာတႆ ပန အပရဘာေဂ ဣေတာ အ႒ကပၸသတာဓိကသဟႆကပၸမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီတိ တေယာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၄၅)
(၄) ဓမၼဒႆီဘုရား ပရိနိဗၺာန္ ဝင္စံလတ္ေသာ္ ဓမၼဒႆီဘုရား၏ သာသနာ ကြယ္ပလတ္ေသာ္ ထိုဘုရားပြင့္ရာကမ႓ာ လြန္လတ္ေသာ္ ကမ႓ာေပါင္း (၁၇၀၆)တို႔ လြန္ကုန္လတ္ေသာ္ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာေပါင္း (၉၄)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ တဆူတည္းသာ ျဖစ္ေသာ သတၱေလာက၏ အက်ိဳးစီးပြားအလို႔ငွာ က်င့္ေတာ္မူေသာ ပရမတၳနိဗၺာန္တရားကို ရရွိေတာ္မူၿပီးေသာ သိဒၶတၳဘုရားသည္ ေလာက၌ ထင္ရွား ပြင့္ေတာ္မူသည္။
ဓမၼဒႆိမွိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗၺဳေတ အႏၲရဟိေတ စႆ သာသေန တသၼႎ ကေပၸ အတီေတ ကပၸသဟေႆ စ သတၱသု ကပၸသေတသု စ ဆသု ကေပၸသု စ အတိကၠေႏၲသု ဣေတာ စတုနဝုတိကပၸမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ဧေကာဝ ေလာကတၳစေရာ အဓိဂတပရမေတၳာ သိဒၶေတၳာ နာမ သတၳာ ေလာေက ပါတုရေဟာသိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၆၃)
(၅) ထိုသိဒၶတၳဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ တခုေသာကမ႓ာ၌ ဘုရားတို႔မွ ဆိတ္သုဥ္း၏၊ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၂)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ တိႆဘုရား ဖုႆဘုရား ဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ေတာ္မူသည္။
တႆ ပန သိဒၶတၳႆ ဘဂဝေတာ အပရဘာေဂ ဧေကာ ကေပၸါ ဗုဒၶသုေညာ အေဟာသိ။ ဣေတာ ဒြါနဝုတိကပၸမတၳေက တိေႆာ, ဖုေႆာတိ ဧကသၼႎ ကေပၸ ေဒြ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၆၇)
(၆) ဖုႆဘုရား၏ ေနာက္အဖို႔၌ အႏၲရကပ္ႏွင့္တကြေသာ ထိုဖုႆဘုရားပြင့္ရာကမ႓ာ လြန္လတ္ေသာ္ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၁)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ မေကာင္းေသာ အၾကံအစီမွန္သမွ်ကို ေအာင္ေတာ္မူၿပီးေသာ သူတပါးအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ၾကံစီမႈ၌ ေမြ႕ေလွ်ာ္ေတာ္မူေသာ ဝိပႆီဘုရား ေလာက၌ ပြင့္ေတာ္မူ၏။
ဖုႆႆ ဗုဒၶႆ အပရဘာေဂ သာႏၲရကေပၸ တသၼိၪၥ ကေပၸ ဝီတိဝေတၱ ဣေတာ ဧကနဝုတိကေပၸ ဝိဇိတသဗၺကေပၸါ ပရဟိတနိရတသကၤေပၸါ သဗၺတၳ ဝိပႆီ ဝိပႆီ နာမ သတၳာ ေလာေက ဥဒပါဒိ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၇၇)
(၇) ဝိပႆီဘုရား၏ ေနာက္အဖို႔၌ ထိုဝိပႆီဘုရားပြင့္ရာ ကမ႓ာ ကြယ္ပလတ္ေသာ္ ထိုဝိပႆီဘုရား ပြင့္ရာ ကမ႓ာေနာက္၌ တခုယုတ္ ေျခာက္ဆယ္ေသာ (၅၉)ကမ႓ာတို႔၌ ဘုရားရွင္တို႔ မပြင့္ၾကကုန္၊ ဘုရားအေရာင္မွ ကင္း၏၊ ကိေလသမာရ္ ေဒဝပုတၱမာရ္တို႔၏ တခုေသာမင္း တေယာက္ေသာ မင္းအျဖစ္သည္ ရန္သူဆူးေျငႇာင့္မွ ကင္း၏၊ (ကိေလသမာရ္ ေဒဝပုတၱမာရ္တို႔သည္ ခလုတ္ဆူးေျငႇာင့္ မရွိပဲ ေလာက၌ မင္းမူႏိုင္ၾကေလသည္။) ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၃၁)ကမ႓ာ၌ အဆီအေစးလဲရွိ ေျခာက္လဲေျခာက္ အႏွစ္လဲရွိေသာ ထင္းတို႔ျဖင့္ပြားစည္းအပ္ေသာ ေထာပတ္အမ်ား သြန္းေလာင္းထားေသာ အခိုးမရွိေသာ မီးကဲ့သို႔ေသာ သိခီဘုရား ေဝႆဘူဘုရားဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
ဝိပႆိႆ အပရဘာေဂ အႏၲရဟိေတ စ တသၼႎ ကေပၸ တေတာ ပရံ ဧကူနသ႒ိယာ ကေပၸသု ဗုဒၶါ ေလာေက န ဥပၸဇၨႎသု။ အပဂတဗုဒၶါေလာေကာ အေဟာသိ။ ကိေလသေဒဝပုတၱမာရာနံ ဧကရဇၨံ အပဂတကဏၬကံ အေဟာသိ။ ဣေတာ ပန ဧကတၱႎသကေပၸ သိနိဒၶသုကၡသာရဒါ႐ုပစိေတာ ပဟူတသပၸိသိေတၱာ နိဓူေမာ သိခီ ဝိယ သိခီ စ ေဝႆဘူ စာတိ ေဒြ သမၼာသမၺဳဒၶါ ေလာေက ဥပၸဇၨႎသု။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၈၅)
(၈) ေဝႆဘူဘုရား ပရိနိဗၺာန္ ဝင္စံလတ္ေသာ ထိုသိခီေဝႆဘူဘုရားတို႔ ပြင့္ရာ ကမ႓ာ လြန္လတ္ေသာ္ တခုယုတ္ သုံးဆယ္ေသာ (၂၉)ကမ႓ာတို႔၌ ဘုရားတည္းဟူေသာ ေနမင္းတို႔ မပြင့္ကုန္၊ ဤဘဒၵကမ႓ာ၌ ဘုရားေလးဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏၊ ကကုသႏၶဘုရား ေကာဏာဂမနဘုရား ကႆပဘုရား မိမိတို႔၏ ေဂါတမဘုရားတို႔တည္း၊ ေမေတၱယ်သည္ ဘုရားလတၱံ႕၊ ဤသို႔ ဤကမ႓ာကို ဘုရားငါးဆူ ပြင့္ျခင္းတို႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပ္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္ ဘဒၵကမ႓ာဟူ၍ ဘုရားရွင္ ခ်ီးမြမ္းေတာ္မူသည္။
ေဝႆဘုမွိ သယမ႓ဳမွိ ပရိနိဗၺဳေတ တသၼႎ ပန ကေပၸ အတိကၠေႏၲ ဧကူနတၱႎသကေပၸသု ဇိနဒိဝသကရာ နုပၸဇၨႎသု။ ဣမသၼႎ ပန ဘဒၵကေပၸ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။ ကတေမ စတၱာေရာ? ကကုသေႏၶာ ေကာဏာဂမေနာ ကႆေပါ အမွာကံ ဗုေဒၶါတိ။ ေမေတၱေယ်ာ ပန ဘဂဝါ ဥပၸဇၨိႆတိ။ ဧဝမယံ ကေပၸါ ပၪၥဟိ ဗုဒၶဳပၸါေဒဟိ ပဋိမ႑ိတတၱာ ဘဒၵကေပၸါတိ ဘဂဝတာ ဝဏၰိေတာ။(ဗုဒၶဝံသ၊႒။၂၉၆)
_______________________________________
၄-အသေခ်ၤႏွင့္ ကမ႓ာတသိန္း ေရတြက္ပုံ
(အ႒သာလိနီ/ဇာတက အ႒ကထာအလို)
(၁) နာရဒဘုရား (ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဘို႔၌ တခုေသာ ကမ႓ာအသေခ်ၤကို လြန္၍ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာတသိန္းအထက္ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ ပဒုမုတၱရဘုရား ပြင့္သည္။
နာရဒဗုဒၶႆ ပန အပရဘာေဂ ဧကံ အသေခ်ၤယ်ံ အတိကၠမိတြာ ဣေတာ သတသဟႆကပၸမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ဧေကာဝ ပဒုမုတၱေရာ နာမ ဗုေဒၶါ ဥဒပါဒိ။ (အဘိ၊႒၊၁။၆၄)
(၂) ပဒုမုတၱရဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ကမ႓ာေပါင္း (၇)ေသာင္းကို ေက်ာ္လြန္၍ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာ(၃)ေသာင္းအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ သုေမဓဘုရား သုဇာတဘုရား ဤဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
တႆ အပရဘာေဂ သတၱတိကပၸသဟႆာနိ အတိကၠမိတြာ ဣေတာ တႎသကပၸသဟႆမတၳေက သုေမေဓာ စ သုဇာေတာ စာတိ ဧကသၼႎ ကေပၸ ေဒြ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။ (အဘိ၊႒၊၁။၆၅)
တႆ အပရဘာေဂ သတၱတိ ကပၸသဟႆာနိ အတိကၠမိတြာ သုေမေဓာ သုဇာေတာစာတိ ဧကသၼႎ ကေပၸ ေဒြ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။ (ဇာ၊႒၊၁။၄၅)
(၃) ထိုသုဇာတဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ ကမ႓ာေပါင္း(၁၁၈) အထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီဟူေသာ သုံးဆူကုန္ေသာ ဘုရားတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣေတာ အ႒ာရသကပၸသတမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ပိယဒႆီ, အတၳဒႆီ, ဓမၼဒႆီတိ တေယာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။(အဘိ၊႒၊၁။၆၆) (ဇာ၊႒၊၁။၄၆)
(၄) ထိုဓမၼဒႆီဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၄)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ တဆူတည္းသာလွ်င္ ျဖစ္ေသာ သိဒၶတၳဘုရား ပြင့္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣေတာ စတုနဝုတိကပၸမတၳေက ဧကသၼႎ ကေပၸ ဧေကာဝ သိဒၶေတၳာနာမ ဗုေဒၶါ ဥဒပါဒိ။(အဘိ၊႒၊၁။၆၇) (ဇာ၊႒၊၁။၄၈)
(၅) ထိုသိဒၶတၳဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၂)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ တိႆဘုရား ဖုႆဘုရားဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣေတာ ေဒြနဝုတိကပၸမတၳေက တိေႆာ ဖုေႆာတိ ဧကသၼႎ ကေပၸ ေဒြ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱႎသု။(အဘိ၊႒၊၁။၆၈) (ဇာ၊႒၊၁။၄၈)
(၆) ထိုဖုႆဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၉၁)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာကမ႓ာ၌ ဝိပႆီဘုရား ပြင့္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣေတာ ဧကနဝုတိကေပၸ ဝိပႆီ နာမ ဘဂဝါ ဥဒပါဒိ။(အဘိ၊႒၊၁။၆၉) (ဇာ၊႒၊၁။၄၉)
(၇) ထိုဝိပႆီဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ ဤဘဒၵကမ႓ာမွ (၃၁)ကမ႓ာအထက္ တခုေသာ ကမ႓ာ၌ သိခီဘုရား ေဝႆဘူဘုရား ဟူကုန္ေသာ ဘုရား၂ဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣေတာ ဧကတႎသကေပၸ သိခီ, ေဝႆဘူ စာတိ ေဒြ ဗုဒၶါ အေဟသုံ။(အဘိ၊႒၊၁။၆၉)(ဇာ၊႒၊၁။၅၀)
(၈) ထိုေဝႆဘူဘုရား(ပြင့္ရာကမ႓ာ)၏ ေနာက္အဖို႔၌ (၃၁-ကမ႓ာလြန္ရာအခါ) ဤဘဒၵကမ႓ာ၌ ကကုသႏၶဘုရား ေကာဏာဂမနဘုရား ကႆပဘုရား မိမိတို႔၏ ေဂါတမဘုရား ဟူကုန္ေသာ ဘုရား ေလးဆူတို႔ ပြင့္ကုန္၏။
တႆ အပရဘာေဂ ဣမသၼႎ ကေပၸ စတၱာေရာ ဗုဒၶါ နိဗၺတၱာ ကကုသေႏၶာ, ေကာဏာဂမေနာ, ကႆေပါ, အမွာကံ ဘဂဝါတိ။(အဘိ၊႒၊၁။၇၀) (ဇာ၊႒၊၁။၅၁)
၁၃၇၇-ခု၊ တပိုတြဲလျပည့္ေက်ာ္ (၉)ရက္ နံနက္ ၉:၂၅
No comments:
Post a Comment